Het samenstellen van voeding bij diabetes mellitus vergt kennis en expertise.

Belangrijke doelstellingen van het diabetesdieet zijn:

• Het bereiken en handhaven van een normale bloedglucosespiegel

• Het bereiken van een stabiele situatie, zonder hyperglykemie en ook zonder hypoglykemie

• Het normaliseren van het bloedcholesterolspiegel

• Het voorkomen en zo nodig bestrijden van hypertensie (hoge bloeddruk)

• Indien nodig, afvallen en normaliseren van lichaamsgewicht

• Het voorkomen en/of uitstellen van aan diabetes mellitus gerelateerde ziekten zoals
  nefropathie, retinopathie, neuropathie, diabetes voet, hart- en vaataandoeningen

• Het bevorderen en verbeteren van de gezondheid van de patiënt

• Het goed motiveren van de patiënt en het stimuleren van het algemeen welbevinden.


Bij het diabetesdieet wordt de totale hoeveelheid vet, met name het verzadigd vet, in de voeding beperkt. Bovendien is een gelijkmatig aanbod van koolhydraten onmisbaar om bloedglucosewaarden te normaliseren.

Dit betekent een gelijkmatige verdeling van het voedsel (koolhydraten) in kleine porties overdag en ‘s avonds. Een diabetesdieet moet vezelrijk zijn omdat de voedingsvezels een gunstige rol spelen bij diabetes mellitus.

Om suikerbevattende voedingsmiddelen en gerechten goed in het dieet in te passen zijn koolhydraat-variatielijsten nodig. Zelfcontrole van de bloedglucosewaarde is onmisbaar. Hiermee kunnen individuele verschillen opgespoord worden en kunnen de hoeveelheden aangepast worden. Het is raadzaam om voorzichtig te zijn met het gebruik van alcoholische dranken. Een glas bier bijvoorbeeld kan de bloedglucosewaarden omhoog brengen door de aanwezige koolhydraten in het bier en later de waarden weer laten dalen door het alcohol in het bier.

Bij ziekte, bijvoorbeeld braken, overgeven, misselijkheid e.d. kan het nodig zijn om koolhydraten in vloeibare vorm te nemen. Regelmatig en in kleine porties eten is van belang. Moslimpatiënten met suikerziekte mogen niet vasten.

Alcohol bij diabetes mellitus

Mensen die diabetes mellitus met overgewicht en/of hoge bloeddruk hebben, doen er goed aan de alcoholconsumptie zo veel mogelijk te beperken. Bij de alcoholconsumptie moet het bloedglucosegehalte in de gaten gehouden worden. Alcohol werkt bloedglucose verlagend. Ongeveer 30-90 minuten na alcoholconsumptie is het effect het grootst. De kans op een hypoglykemie is groter wanneer de alcohol zonder een maaltijd wordt genuttigd.

Voedingsadviezen bij diabetes mellitus

Bij diabetes mellitus is voeding een essentieel onderdeel van de behandeling. Wanneer iemand diabetes heeft betekent dat niet dat hij/zij een streng dieet moet volgen. Mensen met suikerziekte moeten een individueel voedingsadvies krijgen. Een voedingsadvies bij diabetes mellitus wordt in principe door de diëtist gegeven. Het volgen van voedingsadviezen is essentieel en de voeding is het belangrijkste onderdeel van de behandeling van diabetes mellitus. Of u nu wel of geen medicatie gebruikt, de voedingsmiddelen die u consumeert en uw eetpatroon zijn van bijzonder grote invloed op uw bloedglucosespiegel. Dat het doel van de diabetesbehandeling een degelijke regulering van bloedsuiker is, weet bijna iedereen. De waarden moeten ongeveer in hetzelfde gebied liggen als bij iemand die geen suikerziekte heeft. Om dit te bereiken speelt de voeding en met name de regelmaat en vaste hoeveelheden een zeer belangrijke rol.

Diabetespatiënten hebben een groter risico op hart en vaatziekten.

Daarom wordt uit preventief oogpunt aangeraden zuinig te zijn met boter, margarine, volle melk en melkproducten, volvette kaas, vet vlees, en vleeswaren, zoete en hartige snacks, chocolade, chips, zoutjes en dergelijke. Het is zinvol om meer olijfolie, knoflook, vis, noten, fruit en groenten te gebruiken. Een dagelijkse hoeveelheid van 25 gram vis zoals makreel, zalm, kabeljauw, haring, paling, schol, wijting, enz., kan de kans op hartziekten aanzienlijk verkleinen. Meer gebruik van vers fruit en verse groenten bevordert de inname van antioxidanten. Een ruim gebruik van knoflook zou het bloed verdunnen. Zetmeelrijke voedingsmiddelen zoals rijst, roti, aardappel,
cassave, pasta en ontbijtgranen zijn gezond en van nature vetarm. Vezels zijn onverteerbare koolhydraten in plantaardige oedingsmiddelen en komen vooral voor in volkoren producten, rauwkost fruit met schil en peulvruchten. Vezelrijke producten zoals dahl, volkorenbrood, volkorenpasta (macaroni, spaghetti, bami), volkorenrijst (zilvervliesrijst, rode vita rijst), rauwkost, volkoren graanproducten (havermout, all-bran met 43% vezels) zijn vooral nuttig bij het voorkomen van obstipatie. Voedingsvezels zorgen ervoor dat het voedsel langer in de maag blijft, waardoor ook de glucose geleidelijker aan het bloed wordt afgegeven. Hierdoor ondergaat het bloedglucosegehalte minder schommelingen. Een voedingspatroon dat rijk is aan rood vlees, vleeswaren, volvette melkproducten en veel hoogenergetische voedingsmiddelen maar arm is aan micronutriënten, vormt een risicofactor.

DIABETES MELLITUS

Eind 19e eeuw hebben twee Duitse wetenschappers ontdekt dat de pancreas een stof aanmaakt waardoor glucose wordt verwijderd uit het bloed. In 1921 hebben twee Canadese wetenschappers die stof geïsoleerd en hem de naam insuline gegeven. In 1922 werd insuline voor het eerst gebruikt als medicijn tegen diabetes mellitus.

Diabetes mellitus is een chronische stofwisselingsziekte. Het is een syndroom waarbij verstoring in de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten optreedt door een absoluut of relatief tekort aan insuline (een hormoon gemaakt in de bètacellen van pancreas of alvleesklier, die de bloedsuikerspiegel regelt).

Mellitus is de Latijnse naam voor honingzoet. Vanouds gebruikt men de naam suikerziekte, omdat de smaak van de urine van deze patiënten zoet was. Vroeger was het proeven van urine een gangbare manier om vast te stellen of iemand diabetes had. Diabetes type 2 is één van de welvaartziekten ter wereld. Een epidemiologische toename van diabetes mellitus type 2 bedreigt de volksgezondheid in welvarende landen. In 2000 bedroeg het aantal mensen met diabetes mellitus wereldwijd 177 miljoen; in 1985 waren dit er nog “slechts” 30 miljoen. Dit aantal zal in 2025 wellicht opgelopen zijn tot 300 miljoen. De toename van diabetici zal vooral te zien zijn in westerse landen als gevolg van de toenemende zwaarlijvigheid, de toename van vergrijzing en het toenemend tekort aan lichaamsbeweging.

Onderzoeken hebben bewezen dat Zuid-Aziaten (mensen met wortels in India, Pakistan, Bhutan, Nepal, Sri Lanka, Bangladesh, Maldiven), mensen uit Mexico en Native Americans (de Red Indians) een verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van diabetes mellitus (type 2).

Normaal gesproken wordt glucose in het lichaam gereguleerd door het hormoon insuline. Glucose komt voort uit in onze voeding aanwezige koolhydraten. Het hormoon insuline wordt gemaakt in de pancreas, die ook wel alvleesklier genoemd wordt en ligt achter de maag. Als er te weinig insuline aanwezig is, kunnen de cellen in ons lichaam de glucose uit het voedsel niet opnemen vanuit het bloed, waardoor het glucosegehalte in het bloed zal stijgen. Door lange tijd teveel glucose in het bloed te hebben kunnen bloedvaten beschadigd worden. Diabetes kan op de lange termijn tot diverse aandoeningen leiden die het gevolg zijn van verminderd functioneren van bloedvaten en zenuwen. Dit is wat er gebeurt bij mensen die lijden aan diabetes mellitus. Uit recent Zweeds onderzoek is gebleken dat depressiviteit, slaaploosheid en blijvende moeheid bij mannen de kans op diabetes mellitus verhogen.